هل يغيّر وصول رئيسي للرئاسة شكل علاقات إيران مع الخليج؟

الأربعاء - 13 ذو القعدة 1442 هـ - 23 يونيو 2021 مـ رقم العدد [ 15548]

الرياض: عمر البدوي

قال الرئيس الإيراني المنتخب إبراهيم رئيسي، الاثنين، إن إيران تولي أهمية كبرى لدول الجوار، خصوصاً فيما يتعلق بالتعامل مع السعودية.
وأضاف في أول مؤتمر صحافي يعقده عقب إعلان فوزه في الانتخابات: «نريد علاقات طيبة مع جميع دول الجوار، لا سيما السعودية»، مشيراً إلى أن بلاده لا مانع لديها بشأن فتح السفارات مع السعودية أو العلاقات معها.
واحتفت صحف إيرانية محافظة بما سمته «بزوغ فجر جديد» في إيران، وذلك بعد فوز رئيسي بالانتخابات الرئاسية، معتبرة المشاركة فيها «ملحمية» رغم تسجيلها أدنى نسبة مشاركة في استحقاق رئاسي في تاريخ الجمهورية الإسلامية.
رئيسي المحافظ المتشدد الذي سيتولى زمام دولة تسبح في بحر من المشكلات السياسية، والشروخ الاجتماعية، وخلافات ساخنة مع محيطها الإقليمي والمجتمع الدولي، من المتوقع حسب خبراء على دراية بالشأن الإيراني أن يعمق من ميل البلاد إلى التشدد والارتياب تجاه الاستحقاقات التي تنتظر الرئيس الجديد، الأمر الذي سينعكس على المحادثات الجارية منذ مطلع أبريل (نيسان)، والرامية إلى إعادة الولايات المتحدة إلى الاتفاق النووي المبرم في عام 2015.
ووصف الأكاديمي الكويتي ظافر العجمي، الانتخابات الإيرانية الأخيرة، بأنها مجرد ترتيب للمرحلة الانتقالية لما بعد خامنئي، وأن الرئيس الجديد إبراهيم رئيسي ليس إلا «نسخة متقنة» من خامنئي. وقال في حديث لـ«الشرق الأوسط» ‌إن «الدعوات المتكررة منذ أربعين عاماً بمد اليد إلى الخليج، والسعودية تحديداً، لا يريدون بها مفاوضات جادة وفعالة، بل واجهات وادعاءات لتبرير بعض المواقف، بدون إدراك ووعي من القيادات الإيرانية لما يريده الخليج، من الكف عن التدخل في شؤونه الخاصة، والتوقف عن تصدير الثورة ورعاية الميليشيات والأغراض غير النزيهة للبرنامج النووي».
وأضاف العجمي: «إذا كانت إيران جاهزة لمثل هذه الخطوط والمطالب فلا بأس، لكن التعنت الإيراني وصل إلى حد إنكار حق الخليجيين في صيانة أمنهم الإقليمي، ورفض ضمها لمباحثات تقرر مستقبل المنطقة وأمنها العام».
ويتمتع رئيسي بدعم «المرشد» الإيراني علي خامنئي، ويطرح اسمه كمرشح محتمل لخلافة خامنئي في المنصب الأهم في إيران، ولا يتوقع أن يغير وصوله إلى الرئاسة تأثيراً على الخطوط العريضة للسياسة الخارجية الإيرانية في ظل قبضة كاملة للمرشد الإيراني على مفاصل القرار وتوجيه دفة السياسات في طهران. ومن ذلك، مستقبل العلاقات الإيرانية مع دول الخليج، التي شرعت في محادثات «استكشافية» لاحتواء التوتر في الوقت نفسه الذي انخرطت فيه القوى العالمية في المفاوضات النووية.
ويرى كبير الباحثين في مركز الخليج للأبحاث، الدكتور هشام الغنام، أن بعض المزايا في وصول رئيسي لسدة رئاسة إيران، على دول المنطقة والخليج خصوصاً، ومن ذلك تخفيف الازدواجية، على الأقل، في الخطاب الصادر من طهران.
وقال الغنام لـ«الشرق الأوسط»، إن «ما كان يقال عن خلاف داخلي وصراع إيراني - إيراني، لا يمكن أن يقال بوجود رئيسي، وبذلك سيكون التعامل مع رئيسي أوضح، وسيقل هامش المراوغة بالنسبة لإيران، كما أنه لا يمكن لرئيسي أن يدعي أن لا قدرة لديه على دفع العلاقات مع الجيران نحو مسارات إيجابية». وأضاف: «السياسة الإيرانية الخارجية وعلاقاتها مع دول المنطقة لن تتغير كثيراً بوصول رئيسي، على الأقل في البدايات، وإن كان وصول رئيسي لسدة الرئاسة سيجعل أي اتفاق مع إيران، مكمل للاتفاق النووي، في حكم المستحيل».
ولفت الغنام إلى أن أسباب هذا الأمر لا يعود حصراً إلى رئيسي، وإنما بسبب معادلة التوازنات الداخلية في إيران، «فإذا عقد الاتفاق النووي مع إيران قبل تغير الرئيس الحالي، فسيلام روحاني عليه وليس رئيسي، بينما سيستفيد رئيسي من المنافع الاقتصادية التي ستأتي مع الاتفاق، لكن أي اتفاق آخر إضافي سيصعب تمريره من قبل المرشد الأعلى، ولن يكون ممكناً لوم رئيسي عليه كونه محسوباً على التيار المتشدد».

Will Raisi’s Election Change Iran’s Relations with the Gulf? 

Wednesday, 23 June, 2021 - 05:00

Riyadh - Omar al-Badwi

Iranian President-elect Ebrahim Raisi declared on Monday that Tehran values neighboring countries, especially Saudi Arabia.

Speaking at a press conference after winning the elections, he stressed: “We want good relations with all neighboring countries, especially Saudi Arabia.”

Moreover, he said Iran is not opposed to opening embassies with Saudi Arabia or establishing relations with it.

Conservative Iranian media had hailed Raisi’s election as the “birth of a new dawn” in the country, describing turnout as “epic” even though in fact it was the lowest in the history of the republic.

Raisi will be confronted with massive local political, social and economic challenges in a region that is mired in its own problems and complications. Experts predict that Raisi will take Iran further to the right, which will impact the ongoing negotiations in Vienna over its nuclear program.

Kuwaiti academic Dhafer al-Ajami described the Iranian elections as a preparation for the post-Ali Khamenei phase, adding that Raisi was simply a carbon copy of the supreme leader.

In remarks to Asharq Al-Awsat, he noted that Iran has for 40 years been claiming to extend its hand to Gulf, specifically to Saudi Arabia.

They really do not want to hold serious and effective negotiations, but such claims are used to justify some stances, he added.

The Iranian leadership is really not aware of what the Gulf wants, which is that it cease meddling in its affairs, stop exporting the revolution, quit supporting militias and end the malign objectives of the nuclear program, he explained.

If Iran is ready to meet these demands, then that would be good, but its stubbornness has reached the extent of denying the Gulf the right to protect its regional security, Ajami added.

Raisi’s election is not expected to change Iran’s foreign policy, which is firmly controlled by Khamenei.

Senior researcher at the Gulf Research Center Hesham Alghannam said that his election will at least end the duality in statements coming from Tehran.

Talk of inter-Iranian disputes will end with Raisi’s arrival to power and therefore, dealing with him will be clearer and Iran will have less room to maneuver, he told Asharq Al-Awsat.

Moreover, he noted that Raisi cannot claim to be incapable of improving ties with Iran’s neighbors.

Iran’s foreign policy and relations with the regional countries will not change much with his arrival, at least not in the beginning, Alghannam predicted.

آیا رئیسی شکل روابط ایران با خلیج را تغییر خواهد داد؟ 

وی در اولین اظهاراتش، اهمیت ویژه‌ای برای کشورهای همسایه قائل شد 

سه شنبه, 22 ژوئن, 2021 - 22:15

ریاض: عمر البدوی

ابراهیم رئیسی رئیس‌جمهور منتخب ایران، روز دوشنبه گفت که روابط با همسایگان به ویژه با سعودی برای ایران اهمیت ویژه و اولویت دارد.

رئیسی در اولین کنفرانس مطبوعاتی خود پس از اعلام پیروزی در انتخابات افزود: «ما خواهان روابط خوب با همه کشورهای همسایه به ویژه سعودی هستیم و نسبت به سعودی هم دربارهٔ بازگشایی سفارتخانه‌ها بین دو کشور هیچ مانعی از طرف ما وجود ندارد».

روزنامه‌های محافظه کار ایرانی، پیروزی رئیسی در انتخابات ریاست جمهوری، را «طلوع جدید» در ایران خواندند و ان را جشن گرفتند.

آنها علیرغم ثبت کمترین میزان مشارکت در انتخابات ریاست جمهوری در تاریخ ایران، مشارکت در آن را «حماسی» دانستند.

رئیسی یک محافظه کار تندرو است که ریاست کشوری را که در دریایی از مشکلات سیاسی، شکاف‌های اجتماعی و اختلافات جنجالی با پیرامون منطقه ای و جامعه بین‌المللی شنا می‌کند، به عهده خواهد گرفت.

به گفته کارشناسان آشنا به مسائل ایران، پیش‌بینی می‌شود روی کارآمدن رئیسی تمایل کشور به افراط گرایی را عمیق‌تر می‌کند. این مسئله در گفت و گوهای در حال انجام از اوایل آوریل، با هدف بازگشت ایالات متحده به توافق هسته ای ۲۰۱۵ منعکس خواهد شد.

ظافر العجمی تحلیلگر کویتی ، انتخابات اخیر ایران را ترتیبی برای دوره انتقالی پس از خامنه ای توصیف کرد و گفت، ابراهیم رئیسی رئیس‌جمهور جدید، چیزی جز «نسخه کامل تر» خامنه ای نخواهد بود.

وی در مصاحبه با «الشرق الاوسط» گفت، «درخواست‌ها در چهل سال گذشته برای نزدیک شدن به کشورهای خلیج و به ویژه سعودی مرتباً تکرار می‌شود، اما آنها به دنبال مذاکرات جدی و سازنده نیستند، بلکه عبارت است از نمایش‌ها و ادعاهایی است برای توجیه برخی مواضع، که بدون آگاهی و درک از سوی رهبران ایران نسبت به خواسته‌های خلیجی‌ها برای جلوگیری از مداخله در امور داخلی آنها، جلوگیری از صدور انقلاب و حمایت از شبه نظامیان و اهداف غیرشفاف برنامه هسته ای مطرح می‌شود».

العجمی افزود: «اگر ایران برای چنین خطوط و خواسته‌هایی آماده باشد، هیچ مشکلی نیست، اما سازش‌ناپذیری ایران به حدی رسیده‌است که حق مردم خلیج برای حفظ امنیت منطقه ای خود را نفی می‌کند، و از گنجاندن آن در گفت‌وگوهایی که دربارهٔ آینده و امنیت عمومی منطقه تصمیم‌گیری می‌کند، خودداری می‌کند».

رئیسی از حمایت علی خامنه ای برخوردار است و نام وی به عنوان یک کاندیدای احتمالی برای جانشینی خامنه ای در مهم‌ترین سمت در ایران مطرح شده‌است. انتظار نمی‌رود رسیدن وی به ریاست جمهوری باعث تغییر خطوط کلی سیاست خارجی ایران با توجه به تسلط کامل رهبر ایران بر جزئیات تصمیم‌گیری و هدایت سکان سیاست‌ها در تهران شود.

از جمله این سیاست‌ها آینده روابط ایران با کشورهای خلیج است، کشورهایی که همزمان با درگیر شدن قدرت‌های جهانی در مذاکرات هسته ای، مذاکرات «اکتشافی» (مقدماتی) را برای مهار تنش آغاز کردند.

هشام الغنام، محقق ارشد مرکز تحقیقات خلیج معتقد است برخی از مزایای رسیدن رئیسی به ریاست جمهوری ایران برای کشورهای منطقه و به ویژه خلیج، کاهش دوگانگی، حداقل در گفتمان تهران است.

الغنام به «الشرق الاوسط» گفت: «آنچه در مورد اختلاف داخلی و درگیری ایرانی - ایرانی گفته شد، با حضور رئیسی قابل مطرح نیست و بنابراین معامله با رئیسی روشن‌تر خواهد شد و حاشیه فرار از این مسئله برای ایران کاهش می‌یابد، و رئیسی نمی‌تواند ادعا کند که فاقد توانایی سوق دادن روابط خود با همسایگان به سمت مسیرهای مثبت است».

وی افزود: «سیاست خارجی ایران و روابط آن با کشورهای منطقه دست کم در آغاز با تغییر رئیسی تغییر چندانی نخواهد کرد، اگرچه رسیدن رئیسی به ریاست جمهوری، هرگونه توافق تکمیلی با ایران دربارهٔ هسته ای را غیرممکن خواهد کرد».

الغنام با اشاره به اینکه دلایل این موضوع فقط به رئیسی مربوط نمی‌شود، بلکه به دلیل معادله توازن داخلی در ایران است، گفت: «اگر توافق هسته ای با ایران قبل از تغییر رئیس‌جمهور فعلی منعقد شود، روحانی مقصر شناخته خواهد شد و نه رئیسی، در حالی که رئیسی از مزایای اقتصادی ناشی از توافق بهره‌مند خواهد شد، اما تصویب هرگونه توافق اضافی دیگر توسط رهبر دشوار خواهد بود و سرزنش رئیسی به دلیل وابستگی به جنبش تندرو امکان‌پذیر نخواهد بود».

الروابط:

https://aawsat.com/home/article/3042116/%D9%87%D9%

https://english.aawsat.com/home/article/3042401/will-raisi%E2%80%99s-el

https://persian.aawsat.com/home/article/3042291/%D8%A2%D